Een artikel voor Nina geschreven door Valeriya Gornostayeva
Slaapexpert en relatietherapeut geven extreem vermoeide ouders essentiële tips: “Je leert jezélf het slapen af”
“Onze dagen beginnen nog altijd veel te vroeg. Dikwijls rond een uur of vijf”, vertelt zanger Stan Van Samang in ‘Dag Allemaal’(https://www.hln.be/bv/waanzin-wat-wij-hebben-meegemaakt-afgelopenperiode-was-de-hel-voor-stan-van-samang-en-echtgenote~a6487602/). Hij en zijn echtgenote overleven als ouders al zeven jaar op een paar uur slaap. Die extreme vermoeidheid eist een tol in veel relaties, weten psycholoog Katrien Koolen en slaapexperte Annelies Smolders. Hoe overkom je dat als koppel? En kan je die slaap inhalen?
Ouder zijn, is een fulltimejob én betekent veel slapeloze nachten, weet Vlaamse zanger Stan Van Samang
(45). Samen met zijn echtgenote heeft hij twee kinderen: Lenny (6) en Stella (4). “Het is waanzin wat wij
hebben meegemaakt”, geeft hij toe in ‘Dag Allemaal’. “We komen uit de hel, het is al wat beter, maar onze
dagen beginnen nog te vaak veel te vroeg. Dikwijls rond een uur of vijf, ik ben al blij als we eens tot zes
uur kunnen blijven liggen.”
“Lenny komt ’t ons zeggen wanneer hij wakker is en dan begint voor ons de dag. Opstaan in ’t holst van
de nacht hoort er ook nog altijd bij. Na bijna zeven jaar zou dat eens mogen stoppen”, zegt de zanger.
“Stella durft ons, hoewel ze al vier is, nog wakker roepen omdat haar dekentje niet goed ligt.”
Slaapexperte Annelies Smolders geeft tips: “Focus niet op hoeveelheid, maar op kwaliteit”
Als slaapcoach en auteur van ‘Start to Sleep’ helpt psychologe Annelies Smolders Vlamingen met
slaapproblemen. En ja, daar zitten veel ouders tussen. “Als een kind slecht slaapt, dan lijdt het hele gezin
daaronder”, zegt de experte. “Maar de ouders tasten ook vaak in het duister. Soms hoor ik dat ze
wekenlang maar twee of drie uur per nacht slapen, dan schrik ik dat ze zo laat pas hulp zoeken.”
Als je één nacht anderhalf uur minder slaapt, ben je de dag erna al dertig procent minder alert. Dat gaat snel verder achteruit – Annelies Smolders, Slaapexperte
“Ze proberen zich te behelpen door het kind een nacht bij oma te laten en wat bij te slapen. Maar dan is
hun slaappatroon al verknoeid en helpt die ene nacht niet meer. En wat maakt dat je kind geen hele
nacht kan doorslapen? Ga op zoek naar de achterliggende oorzaak met een therapeut of slaapexpert.
Het is namelijk vast een probleem dat vrij snel op te lossen valt.”
Een lange tijd zo weinig slapen kan namelijk stevige gevolgen hebben, zegt Smolders. “Als je één nacht
anderhalf uur minder slaapt, ben je de dag erna al dertig procent minder alert. Dat gaat snel verder
achteruit. Je kans op diabetes type II, cardiovasculaire klachten en burn-out neemt ook toe. En omdat je
brein slaap nodig heeft om informatie en emoties te verwerken, gaan je geheugen en je concentratie
achteruit en pik je moeilijk nieuwe info op.”
Onderbroken slapen is net zo slecht. “Maakt je kind je wakker op een ‘fout’ moment, wanneer je in een
diepe slaap vertoeft, dan is dat een shock voor je lijf en voel je daarna slaapinertie. De eerste uren van die
dag zullen extra pijnlijk zijn.” Als je maanden- of jarenlang zo onderbroken of weinig slaapt, is je lichaam
permanent aan het lijden, zegt Smolders. “Dat zou je niet gewoon mogen worden.”
Het probleem is dat veel ouders helemaal niet weten hoe ze zichzelf kunnen helpen. “Sommigen denken:
‘Ik ben zo moe, ik ga maar met mijn kind naar bed.’ Vaak is hun lichaam dan nog niet klaar voor slaap en
liggen ze nog een tijd wakker. Anderen denken: ‘Ik plan overdag wat dutjes in.’ Maar zo steel je bijna altijd van je slaap ’s nachts. Op den duur is je lichaam in de war en heb je jezelf het slapen afgeleerd. Het kost twee, drie maanden om zo’n vermoeidheid structureel weg te werken.”
Liever vier uur goed slapen dan acht uur half wakend in bed liggen: voor je het
weet, train je jezelf in wakker zijn – Annelies Smolders, Slaapexperte
Smolders’ grootste les voor wanhopige ouders is dan ook: panikeer niet, maar probeer structuur aan te
houden. “Begin niet je weinige uren slaap te tellen en wanhopig hier en daar bij te slapen. Wacht ’s
avonds tot je écht slaperig bent om in bed te kruipen. Dat voelt anders dan moe zijn of geen energie
hebben. Wacht tot de adrenaline daalt en je dat gevoel krijgt dat je kan indommelen. Ga zelfs wat later
slapen: dat stimuleert diepere en dus kwalitatievere slaap. Moest je er ’s nachts uit, lees of Netflix daarna
dan even tot je weer die slaapimpuls voelt. Zo volgt er weer betere slaap.”
Focus dus niet op genoeg slaap, maar op kwalitatieve slaap, zegt Smolders. “Liever vier uur goed slapen
dan acht uur half wakend in bed liggen: voor je het weet, train je jezelf in wakker zijn. Beter ga je voor de
korte, krachtige slaap en train je jezelf in snel inslapen. ‘Gek’, zeggen mijn cliënten die de techniek
toepassen, ‘ik slaap nog altijd weinig. Maar ik voel me wel beter. Want nu slááp ik tenminste.’”
Om ’s ochtends de dag frisser te beginnen, mag je — als je kan — wel eens uitslapen, zegt Smolders.
“Maar alleen als je de wekker zet, anderhalf uur later dan je vaste uur om op te staan. Zo krijg je er een
extra volledige slaapcyclus bij in plaats van een te korte of een te lange.” Nog beter is jezelf een lichtbril
aanschaffen, zegt de experte. Die stelt je ogen op een veilige manier van dichtbij bloot aan blauw licht.
“Zo’n bril overdag een halfuurtje dragen neemt je slaperigheid voor een paar uur weg. Ik zweer het: elke
ouder zou dat gadget op de geboortelijst moeten zetten.
Relatietherapeut Katrien Koolen: ” Zo geef je het subtiele signaal, ‘wij zijn nog steeds oke'”.
De impact van oververmoeid op een relatie of huwelijk valt ook niet te onderschatten, vindt psychologe
Katrien Koolen. “Een voortdurend slaaptekort vraagt veel van je lichaam”, meent ze. “Je leeft in een soort
‘waas’, vergelijkbaar met dronken zijn. Dat maakt je prikkelbaar, minder verdraagzaam en ongeduldig.
Kortom: je krijgt een kort lontje. Het is dan ook normaal dat er tussen de ouders plots ook meer
conflicten ontstaan.
Hoe je dan best op zulke momenten reageert? “Praat erover met elkaar, benoem het. Pak je partner eens
vast en zeg: ‘Amai, het is een vermoeiende dag vandaag.’ Dat voelt veel zorgzamer dan zeggen: ‘Wauw, jij
ziet er moe uit.’” Die oververmoeidheid en de prikkelbaarheid die erbij komt, zijn deel van het
ouderschap, benadrukt Koolen. “Maar als dat jaren blijft aanslepen, bestaat het risico dat dat het nieuwe
normaal wordt. En routines doorbreken kost meer energie dan iets te blijven volhouden.”
“Dat wil niet per se zeggen dat er veel zal mislopen in jullie relatie, zoals veel koppels denken. Of dat je
partner je minder graag zal zien of minder knap zal vinden omdat je continu prikkelbaar bent”, aldus de
relatietherapeut. “Probeer op spontane momenten contact met elkaar te zoeken. Zo geef je toch het
subtiele signaal: ‘Wij zijn nog altijd oké.’ Wacht niet tot ’s avonds om in de zetel of in bed te knuffelen,
want dan ben je doodop. Logisch ook, als je kinderen en een fulltimejob hebt.”
“Gewoon al uitspreken en accepteren dat het voor jullie beiden vermoeiende dagen zijn, zonder daar
iemand de schuld voor te geven, kan al wat spanning wegnemen. Bedank je partner ook voor zijn of haar
geduld en begrip.”
Door een voortdurend slaaptekort kan je je ook een gefaalde ouder voelen. Dat toegeven is voor velen
moeilijk en maakt dat je net als Stan Van Samang en zijn echtgenote jaren met schaamte kampt. “Wees
dan vooral níét bang om aan te kloppen bij vrienden, kennissen of familie”, tipt de psychologe.
“Organiseer bijvoorbeeld een playdate met je vriendinnen en hun kinderen, zodat jij op een terrasje even
kan terugschakelen. Ook dat is rusten op een bepaalde manier. Of vraag oma’s, tantes of andere
geliefden om hulp. Dan kan jij even een dutje doen. Vragen om een halfuur eerder te mogen stoppen op
je werk om dan even tot rust te komen in de auto kan evengoed.”
